Hier vind je informatie over heden en verleden van de queer & homohoreca in Haarlem:

Queercafé: Lavender

Evenement: Pride Haarlem

Meer: Geschiedenis • Links

---

In 1989, 1996 en 2012 werd de Roze Zaterdag in Haarlem gehouden.

van de homohoreca in Haarlem


Homoseksuelen uit Haarlem zijn altijd sterk op Amsterdam georiënteerd geweest. Zo bleek reeds in 1730 dat het Amsterdamse lolhuis Het Serpent aan de voormalige Vismarkt ook door mannen uit Haarlem bezocht werd voor al dan niet seksuele contacten.

Of er ook in de 19e eeuw zulke gelegenheden waren is niet bekend, evenmin of er vóór de Tweede Wereldoorlog in Haarlem zelf al horecazaken waren waar homo's samenkwamen. Een belangrijke bron daarvoor zouden de politie-archieven zijn, maar in Haarlem zijn die voortijdig vernietigd.



Al wel vrij vroeg, namelijk op 17 februari 1950, werd een afdeling Haarlem van homobelangenorganisatie COC opgericht. Die telde zo'n 35 voornamelijk mannelijke leden en huurde een ruimte van een boksschool in de Koningsstraat, bestaande uit een bovenzaal waar gedanst kon worden en een benedenzaal met een bar.

Omdat Haarlemse homo's desondanks naar Amsterdam bleven gaan, was er te weinig animo voor de activiteiten van het COC en die werden daarom later dat jaar al weer gestaakt.

Pas in 1971 werd vanuit de COC-afdeling Amsterdam weer het initiatief genomen om een Werkgroep Haarlem op te richten voor de ongeveer 600 leden die uit Haarlem kwamen. Voor de activiteiten wilde men twee zaaltjes aan de Zoetestraat gaan huren van de katholieke kamerbewonerssociëteit Kamis.

Mogelijk ging dat niet door, want vanaf hetzelfde jaar was er voor COC-leden een dagelijks geopende bar-dancing genaamd Bluesette in de A.C. Krusemanstraat 34. Deze zogeheten soos was in eigendom van de NV Ingritas, de vastgoedonderneming van het COC, en was medio 1975 nog open voor algemeen publiek.

De Werkgroep Haarlem begon in 1973 met het organiseren van kleine gespreksgroepen op verschillende tijdelijke locaties, zoals aan de Ripperdastraat 11. In november 1974 kreeg de werkgroep de beschikking over een vaste ruimte op de tweede verdieping van een pand aan de Gedempte Oude Gracht 24 (GOG 24), die op 8 februari 1975 feestelijk geopend werd.

In 1976 kon het COC in dat pand ook de eerste verdieping gaan gebruiken en die werd op 17 september feestelijk geopend met onder meer een optreden van de Groningse cabaretgroep Supertamp. Vervolgens werd een drankvergunning aangevraagd en groeide deze ruimte uit tot een professionele horecagelegenheid die meerdere dagen per week geopend was.




Per 1 oktober 1976 werd de Werkgroep Haarlem omgevormd tot de zelfstandige afdeling COC Kennemerland, die als bijzonderheid had dat zij voor ongeveer de helft uit mannen en de helft uit vrouwen bestond.* De jaren tachtig en negentig waren een bloeiperiode en in de COC Soos werden aparte avonden voor vrouwen, jongeren en mensen met een verstandelijke beperking georganiseerd.

In 1991 onderging de sociëteit aan de Gedempte Oude Gracht een volledige metamorfose en werd omgedoopt tot COC Café. Het was sindsdien vijf dagen per week geopend, deels ook overdag, en er werden veel feesten georganiseerd, waarmee het COC Café een geduchte concurrent van de commerciële homozaken was.

Rond het jaar 2000 kwam er echter een tekort aan vrijwilligers, werd de gemeentelijke subsidie stopgezet en kwamen er na de cafébrand in Volendam kostbare veiligheidsvoorschriften. Hierdoor besloot men medio 2005 het COC Café te sluiten en het pand te verkopen, waarna COC Kennemerland voorlopig bijna letterlijk van de kaart verdween.



Ongeveer net zo lang als het COC bestond ook homocafé Wilsons. De oorsprong van deze zaak ligt in Club Argos die in 1978 door Fons en Martin werd geopend aan de Raamvest 5. Medio 1981 verhuisde de zaak naar de kelder van dat pand, die aan de achterzijde een ingang heeft aan de Gedempte Raamgracht 78.

Waarschijnlijk werd tegelijk de naam gewijzigd naar Wilsons Club, ontleend aan het vlakbij gelegen Wilsonsplein. De oorspronkelijke naam riep namelijk associaties op met de roemruchte leerbar Argos in Amsterdam, waardoor er regelmatig leermannen naar de Haarlemse Argos kwamen, terwijl die nooit als leerbar bedoeld was.




De Wilsons Club werd in 2001 overgenomen door Raymond van der Werff, die een restyling doorvoerde en de naam veranderde in Wilsons zonder meer. Ook schafte hij af dat bezoekers bij de deur eerst moesten aanbellen en in 2002 deed Wilsons voor het eerst mee aan de Canal Parade van Pride Amsterdam.

In 2008 nam Roland Smit de zaak over. Hij maakte het meer straight friendly en haalde onder meer de darkroom weg: die werd alleen nog gebruikt door toeristen of een verdwaalde hetero. In 2012 was Wilsons de winnaar in de landelijke Homohoreca Verkiezing van GaySite.nl en organiseerde een straatfeest tijdens de Roze Zaterdag:




In augustus 2014 vroeg Smit het faillissement van Wilsons aan, maar de zaak werd overgenomen door Rik en Rocco, die het café op 25 september 2014 heropenden onder de naam Wilsons by R&R. De zaak kreeg echter een steeds gemengder publiek en op 24 augustus 2019 werd Wilsons definitief gesloten, waarmee een eind kwam aan ruim 40 jaar homohoreca op dit adres.



In Haarlem was er ruim 10 jaar lang ook een uitgaansgelegenheid speciaal voor lesbische en biseksuele vrouwen. De eerste was aan de Nassaulaan 34, waar de stichting Kantje Boord op 7 maart 1984 een gelijknamig vrouwenkafé annex koffieshop en galerie opende.

In 1986 werd Kantje Boord omgevormd tot een avondcafé voor vrouwen onder de naam De Ladies. Dit werd een plek waar vrouwen uit alle lagen van de bevolking graag kwamen. Op 28 maart 1992 werd de zaak verkocht en werd het een café genaamd Donna Donna waar ook mannen welkom waren.




Naar het voorbeeld van het kort tevoren gesloten café De Ladies opende Sjannet van den Broek in november 1993 aan de Zijlstraat een nieuw vrouwencafé genaamd Boring, maar toen dit werk haar teveel werd sloot ze de zaak in januari 1996.

Van 2011 tot 2016 waren er op verschillende locaties in Haarlem nog wel tweemaandelijkse vrouwenfeesten, aanvankelijk onder de naam Roze Muggen, maar sinds 2015 Women Sensation geheten, met eens per jaar een Big Party in de Lichtfabriek.



Naast Wilsons en het COC Café waren er in de loop der tijd nog enkele andere homozaken in Haarlem. Zo was er al in 1972 Club 35, oftewel Sociëteit "Het Uilennest", aan de Smedestraat 35 en de Horse Club aan de Koningsstraat 37. Waarschijnlijk behoorden ze tot de drie homocafés die er in 1974 in de stad waren,* al vermeldde de Spartacusgids van 1975 geen enkele zaak meer.

Van 1981 t/m 1984 was in een fraai 17e eeuws pand aan het Spaarne 104 Club White Rose gevestigd. Aan het Klein Heiligland 72 zat in 1981 een homo/lesbische bar genaamd Johnny's Place, die werd opgevolgd door homokroeg De Gossip. Die zaak werd in 1989 nog vermeld, waarna in 1991 de Man-Time Club op dat adres zat.

Wat verderop aan de Gedempte Oude Gracht, op nummer 127, zat van 1996 t/m 2017 café La Justesse. Dat was weliswaar geen echt homocafé, maar wel een zaak waar homo's nadrukkelijk welkom waren. Rond het jaar 2000 gold ook café Jeltes in de Schagchelstraat 15 als gayfriendly.




In een poging het homo-uitgaansleven in Haarlem een nieuwe impuls te geven opende op 5 september 2009 aan de Riviervischmarkt 5 club Flkrzzz, maar deze zaak hield het niet veel langer dan een half jaar vol. Daarna zat eveneens heel kort Secret Gold nog op deze locatie.

Na de sluiting van Wilsons in 2019 was er in Haarlem geen enkele uitgaansgelegenheid voor LHBT'ers meer, totdat in september 2024 aan het Spaarne 78 het queercafé annex regenbooghuis Lavender opende.

---

Queer platform: Queer Haarlem

Voormalige infosite: Gay Haarlem

Memorabilia: Haarlem Gay & Lesbian Nightlife


Nieuws- en achtergrondartikelen:

- Haarlems Dagblad: 'De Wilsons' in Haarlem sluit eind deze maand voorgoed de deuren, combinatie met baan werd voor café-eigenaren te zwaar (2019)

- Haarlems Dagblad: Eigenaar gaycafé Wilsons Haarlem mishandeld (2014)

- Haarlems Dagblad: Enige Haarlemse gaycafé Wilsons failliet (2014)