Groningen
Hier vind je informatie over heden en verleden van de homohoreca in de stad Groningen:
Cafés: Ons Moeke · De Prins · Uit de Kast
Dragshowbar: Dorothy's Dragbar
Dansfeesten: BUTTS · MISFIT Festival
Evenement: Pride Groningen
Meer: Geschiedenis · Links
Bijgewerkt: 05-05-2024
Houd er rekening mee dat veel zaken op maandag, dinsdag en woensdag gesloten zijn. Check de website of social media van een zaak voor actuele info.
C A F É S
Café Ons Moeke
Een gezellig bruin huiskamercafé en een uitstekende cafetaria
Paterswoldseweg 42
9726 BE Groningen
Sinds 2008
Openingstijden: (onder voorbehoud)
- Dagelijks: 12.00 - 21.00 uur
- Dagelijks: 12.00 - 21.00 uur
Café De Prins
Het gaycafé van Noord Nederland
Zwanestraat 3
9712 CH Groningen
Sinds 2017
Openingstijden: (onder voorbehoud)
- Weekenden: 16.00 - 04.00 uur
- Weekdagen: 16.00 - 02.00 uur
- Weekenden: 16.00 - 04.00 uur
- Weekdagen: 16.00 - 02.00 uur
Café Uit de Kast
Een gezellig open minded bruin café
Akerkstraat 6
9712 BE Groningen
Sinds 2018
Openingstijden: (onder voorbehoud)
- Weekenden: 21.00 - 04.00 uur
- Weekdagen: 21.00 - 01.00 uur
- Weekenden: 21.00 - 04.00 uur
- Weekdagen: 21.00 - 01.00 uur
D R A G S H O W B A R
Dorothy's Dragbar
A safe space & community for followers of Drag!
Pottebakkersrijge 2
9718 AE Groningen
Sinds 1 juli 2022
Openingstijden: (onder voorbehoud)
- Weekenden: 18.00 - 04.00 uur
- Donderdag: 18.00 - 02.00 uur
- Weekenden: 18.00 - 04.00 uur
- Donderdag: 18.00 - 02.00 uur
Nieuws: Groningse dragshowbar The House of Scandal is nu Dorothy's Dragbar (2022)
D A N S F E E S T E N
BUTTS
Voorheen HomOOST
Queer Night
4 keer per jaar
@ Club OOST
Sinds 2017/2022
Social media:
Meer:
MISFIT Festival
Hét gay/lesbian/openminded festival van Noord-Nederland
12 keer per jaar
@ De Graanfabriek
Sinds 2015
E V E N E M E N T E N
Pride Groningen
Valt in 2024 samen met Roze Zaterdag op 22 juni
Voorloper in de liefde
Augustus
Diverse locaties
Sinds 2022
Op 20 augustus 2022 vond de eerste editie van Pride Groningen plaats, met uiteenlopende activiteiten, waaronder een straatfeest bij gaycafé De Prins in de Zwanestraat.
Straatfeest in de Zwanestraat tijdens Pride Groningen 2022
Foto: Erick Bakker/OOGtv - klik ter vergroting
Foto: Erick Bakker/OOGtv - klik ter vergroting
Queer Pride Groningen
In Groningen is er sinds 2019 ook de demonstratieve Queer Pride Groningen, met een optocht en een kleine manifestatie op de Grote Markt.
Regenboogweek
Van 2010 t/m 2018 werd rondom de Coming-Outdag een Regenboogweek georganiseerd, met uiteenlopende activiteiten voor en door LHBT'ers.
In 1985, 2011 en 2024 werd de Roze Zaterdag in Groningen gehouden.
V E R L E D E N
Geschiedenis
van de homohoreca in GroningenIn Groningen konden homomannen elkaar al in de jaren veertig onopvallend ontmoeten in de tearooms Lusa en Indië, waar in de loop van de jaren vijftig ook de bar van grand hotel Frigge bij kwam, alle drie gevestigd in de Herestraat. Meer openlijk samenkomen werd eind jaren vijftig mogelijk in het Wiener Café in de Verlengde Herestraat en in hotel-café Friesland in de Kleine Pelsterstraat.
Interieur van tearoom Indië aan de Herestraat 75, hier in 1959
Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra/Groninger Archieven
Van 1948 tot 1973 zat in de Gelkingestraat 35 de Mienekebar, waar een heel gemengd publiek kwam van hoeren, pooiers en hetero's tot provocerende homo's, die "rellekedellen" genoemd werden. Ook kwamen daar zogeheten "tafelhoeren", jongens met wie men eerst wat moest eten of drinken voordat ze met hun klant meegingen. Een vergelijkbaar zaakje was café Klein Eden.
Interieur van de Mienekebar aan de Gelkingestraat 35, hier in 1953
Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra/Groninger Archieven
In Groningen was eind 1949 al een afdeling van het COC opgericht, die ook de mogelijkheid bood tot gezelligheid in besloten kring. In 1967 begon het COC in voormalig politiek café Quassi Modo aan het Gedempte Kattendiep 23 een bar-dancing die op commerciële wijze geëxploiteerd werd en die, om de integratie te bevorderen, ook open stond voor niet-leden. Quassi Modo werd al snel heel populair, maar werd na een interne scheuring in 1971 al weer gesloten.
COC-bar-dancing Quassi Modo aan het Gedempte Kattendiep, hier in 1968
Foto: Fotobedrijf Piet Boonstra/Groninger Archieven
Jaren zeventig
Naast Quassi Modo waren er begin jaren zeventig drie andere homodancings in Groningen: La Ronde aan de Oude Ebbingestraat 62, The Duke aan het Hoogstraatje 9 en The Red Lion aan het Hoge der A 3. Bovendien kon men nog terecht bij de cafe's Lucky Star aan de Coehoornsingel 9 en De Groene Baret aan de Muurstraat en was er de Bacara Club aan de Kleine Pelsterstraat.
The Red Lion was in 1969 door barman Jack de Wette omgevormd tot een homobar-disco en toen hij in 1974 ook eigenaar van deze zaak werd, doopte hij hem om tot Club Mac Donald. De zaak beschikte ook over een darkroom en medio jaren tachtig kwam er een apart gedeelte voor leermannen. Na een verbouwing in 1990 ging de club verder onder de naam The Mac om uiteindelijk in 2005 gesloten te worden.
Jack de Wette (rechts) en zijn vriend Michel voor The Mac, hier in 1994
Foto: EFG/Jaap Knigge - klik ter vergroting
Omdat De Wette naast de Mac Donald als nachtzaak ook een dagcafé wilde, maakte hij in 1981 van de Ritz Bar aan de Pottebakkersrijge 2 homobar De Rits. Erboven bevond zich in de jaren '80 en '90 een gelijknamig homohotel. Bar De Rits hield het net geen 40 jaar vol, tot de coronacrisis in december 2020 tot sluiting noopte.
Na De Rits openden in de loop van de jaren tachtig de homocafés El Rubio aan de Zwanestraat 26, The White Horse aan het Akerkhof 6 en Leto aan de Gelkingestraat 2, dat vervolgens naar de A-kerkstraat 20 verhuisde. In augustus 2000 werd Leto opgevolgd door eetcafé Bite Me "for gay and gay minded people".
Vrouwencafés
Voor lesbische vrouwen was er in de jaren zeventig op donderdag een vrouwenavond in homobar La Ronde. In 1979 opende het eerste van een reeks exclusieve vrouwencafés die door vrijwilligers gerund werden: Dikke Trui in de Oude Ebbingestraat 82, dat echter per 1 januari 1982 al weer sloot, waarna de harde kern een doorstart maakte met De Del in het gekraakte Oude Politieburo aan het Martinikerkhof 37.
Rond diezelfde tijd was er ook nog het vrouwencafé De Roze Parel aan het Voor 't Voormalig klein Poortje 10. De Del verhuisde in 1986 naar het gekraakte Wolters-Noordhoffcomplex aan de Oude Boteringestraat en werd toen omgedoopt tot De Derde Dame.
De Derde Dame sloot in 1990, waarna er in 1994 aan Oude Boteringestraat 60 een nieuw vrouwencafé kwam onder de naam De Koningin, dat nog tot 2006 bleef bestaan. Als laatste was van 2009 tot begin 2011 aan de Paterswoldseweg 5 vrouwencafé Towanda gevestigd.
Vrouwencafé Dikke Trui aan de Oude Ebbingestraat, hier in 1980
Foto: Frank Straatemeier/Groninger Archieven
De Golden Arm
Voor de al uit 1969 stammende bar-dancing The Duke kwam het einde kort nadat in 1994 in een voormalig pakhuis aan de Hardewikerstraat 7 de grote homodiscotheek De Golden Arm opende, die als "de iT van het Noorden" homo's uit heel Noord-Nederland en het nabije Duitsland trok.
Om het toenemend aantal heterobezoekers te beperken werd De Golden Arm in 2008 omgevormd tot een besloten sociëteit onder de naam Club G.A.y, waar men alleen nog met een ledenpasje naar binnen kon. Het kon niet voorkomen dat in december 2013 de deuren definitief dicht moesten.
Sinds 1980 bevond zich aan de Schuitemakersstraat 17 ook een homosauna onder de naam Thermos, die was opgericht vanuit de gelijknamige Amsterdamse sauna.* In 1993 werd de Groningse Thermos omgedoopt tot 't Pakhuisje. Wegens afnemende bezoekersaantallen werd de zaak in juni 2016 gesloten.
Met dit gevarieerde aanbod van meerdere disco's, cafés en een sauna had de stad Groningen rond 1990 een relatief groot aantal homo-uitgaansgelegenheden en in 1996 werd in een bijlage van de Drents-Groningse Dagbladen dan ook betoogd dat Groningen hiermee, na Amsterdam, de tweede homostad van ons land was.
COC Groningen & Drenthe
Vanwege de vele commerciële zaken was er weinig animo voor de COC Soos aan de Kraneweg 56, ook niet nadat deze in 1997 was gemoderniseerd en de naam Café Garbo had gekregen. Eind 1999 verhuisde het COC met Café Garbo naar een multifunctioneel pand aan de Taco Mesdagstraat 32-1, waar onder de naam Pink Pronkjewail ook andere LHBT-organisaties onderdak vonden.
Om financiële redenen moest Pink Pronkjewail medio 2002 al weer sluiten, waarna het COC en Café Garbo hun intrek namen bij het Platformtheater aan het Boterdiep 46. In april 2011 verhuisden beide naar een ruimte in Club G.A.y. Toen die eind 2013 zijn deuren sloot moest het COC wederom verhuizen, ditmaal naar het multifunctionele complex De Studio aan de Akkerstraat 97, waar COC Groningen & Drenthe sindsdien kantoor houdt.
Naast Club G.A.y. (en Café Garbo) sloten in 2013 nog twee homozaken: na 28 jaar ging El Rubio dicht en ook het in 2010 aan de Gelkingestraat 56 geopende gaycafé Decadent sloot zijn deuren.
De uitbaters van beide laatstgenoemde zaken openden daarna gezamelijk aan de Oosterstraat 7A café-dancing De Kast, die in 2017 echter al weer dicht ging omdat het met drie verdiepingen duidelijk te groot was voor de doelgroep.
In datzelfde jaar kwam er met De Prins aan de Zwanestraat 3 weer een nieuw gaycafé en in augustus 2018 werd een oud kroegje aan de Akerkstraat 6 omgevormd tot homocafé Uit de Kast.
Een aparte plaats wordt ingenomen door Ons Moeke aan de Paterswoldseweg 42, dat sinds 2008 het enige op LHBT'ers gerichte café annex snackbar van Nederland is en in 2023 zijn 15-jarig jubileum vierde.
Als gevolg van de coronacrisis moest de oudste nog bestaande homobar van de stad, De Rits, in december 2020 zijn deuren sluiten. De zaak werd al snel overgenomen en omgevormd tot dragshowbar The House of Scandal, die op zijn beurt per 1 juli 2022 werd omgedoopt tot Dorothy's Dragbar.
De uitbater van The House of Scandal nam vervolgens eetcafé De Kleine Kasteleine aan de Carolieweg 31 over en vormde dat in de zomer van 2022 om tot de LHBT+-borrelbar Scandal, die echter binnen een jaar al weer dicht ging.
Bronnen:
- Pieter Koenders, Tussen christelijk réveil en seksuele revolutie. Bestrijding van zedeloosheid, met de nadruk op repressie van homoseksualiteit, Amsterdam 1996, p. 636.
- Spartacus International Gay Guide, Berlin 1975, p. 389; 1988, p. 612-613.
- Floor Bremer, Pronkjewail in roze raand. Vijftig jaar COC in Groningen, Groningen 1999, pp. 18-22, 27-32, 40, 51-52, 64.
- The Mac 25 jaar trefpunt voor homo's, in: Nieuwsblad van het Noorden, 29 september 1994.
- Coen Peppelenbos: De teloorgang van de homohoreca, 8 mei 2010.
- Pieter Koenders, Tussen christelijk réveil en seksuele revolutie. Bestrijding van zedeloosheid, met de nadruk op repressie van homoseksualiteit, Amsterdam 1996, p. 636.
- Spartacus International Gay Guide, Berlin 1975, p. 389; 1988, p. 612-613.
- Floor Bremer, Pronkjewail in roze raand. Vijftig jaar COC in Groningen, Groningen 1999, pp. 18-22, 27-32, 40, 51-52, 64.
- The Mac 25 jaar trefpunt voor homo's, in: Nieuwsblad van het Noorden, 29 september 1994.
- Coen Peppelenbos: De teloorgang van de homohoreca, 8 mei 2010.
Links
Winkel & cinema: The Maze
Galerie: MooiMan
Voormalige infosite: LGBT Groningen
HomoHoreca Groningen: Facebook · Twitter
Memorabilia: Groningen Gay & Lesbian Nightlife
De verhalen van Groningen: Strijdbare vrouwen in de jaren '70
Oude websites: De Golden Arm (2001) · The Mac (2002) · De Koningin (2004) · El Rubio (2012)
Nieuws- en achtergrondartikelen:
DvhN: 'Met de gordijnen dicht naakt op de bar dansen? Geen idee hoe hij daarbij kwam'. Dit was vrouwencafé Dikke Trui in Groningen (2024)
Winq: Dit zijn de queer hotspots van Groningen (2024)
RTV Noord: Deze dag: Het eerste vrouwencafé in Groningen opent haar deuren (2023)
DvhN: Medewerkers dragbar Dorothy's in Groningen mishandeld. 'Letterlijk een klap in ons gezicht' (2023)
NOS: Medewerkers Groningse dragshowbar mishandeld: 'Het was erg surrealistisch' (2023)
DvhN: Dorothy Male neemt Groningse dragshow bar over. Dit kunnen we verwachten van Dorothy’s Drag Bar (2022)
Vice: Deze gaybar in Groningen houdt dapper stand (2021)
Winq: Dit zijn de gay hotspots van Groningen (2019)
Vice: Kroegbaas Jantina neemt al jarenlang kwetsbare gays onder haar vleugels (2019)
Groninganus: Opkomst en ondergang van Dikke Trui (2019)
DvhN: Groningen krijgt er een gaykroeg bij (en iedereen is welkom) (2018)
DvhN: Homohoreca in Groningen bloeit deze winter eindelijk weer op (2017)
RTV Noord: Groningen is binnenkort een gaycafé rijker (2017)
RTV Noord: Waar is de Groningse homohoreca gebleven? (2017)
RTV Noord: Horecaverhalen: wat was het geheim van de Golden Arm? (2017)
Winq: GAY.NL gaat stappen! Groningen (2009)
GIC: Groningse homodiscotheek De Golden Arm wordt sociëteit 'Club G.A.y' (2008)
Trouw: "Tijd van sjaaltjes en doordringende parfum is voorbij" (1994)
Links
Handige en interessante links over:
- Nederlandse homohoreca
- Buitenlandse homohoreca
+ Diverse LHBT-links
Websites over de homohoreca in Nederland:
Steden:
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
Homocafé Kalff in Utrecht tijdens
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
Websites over homohoreca in het buitenland:
Steden:
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
Diverse LHBT-links:
Websites:
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum