Enschede
Hier vind je informatie over heden en verleden van de homohoreca in Enschede:
Café: Stonewall
Dansfeest: MIAUW
Evenementen: Night of Pride · Regenboogdagen
Meer: Geschiedenis · Links
Bijgewerkt: 08-04-2023
Houd er rekening mee dat veel zaken op maandag, dinsdag en woensdag gesloten zijn. Check de website of social media van een zaak voor actuele info.
C A F É
Stonewall
Het leukste gay café van Enschede en omstreken
Walstraat 12-14
7511 GH Enschede
Sinds 1989
Openingstijden: (onder voorbehoud)
- Weekenden: 15.30 - 02.00 uur
- Weekdagen: 20.00 - 24.00 uur
- Weekenden: 15.30 - 02.00 uur
- Weekdagen: 20.00 - 24.00 uur
D A N S F E E S T
MIAUW
Magische queerfeesten voor jongens t/m meisjes die vallen op jongens t/m meisjes
Ca. 4 keer per jaar
@ Metropool
Sinds 2017
E V E N E M E N T E N
Night of Pride
2e donderdag van juli
Oude Markt
Sinds 2006/2022
Night of Pride is de opvolger van Bölke Open Air dat van 2006 t/m 2019 vanuit het vroegere homo-uitgaanscentrum 't Bölke werd georganiseerd. Traditioneel is er dan ook een straatfeest bij gaycafé Stonewall.
Video-impressie van Bölke Open Air in 2019
Regenboogdagen Enschede
Rond 11 oktober
Diverse locaties
Sinds 2014/2018
De Regenboogdagen kwamen in 2018 voort uit de Coming Out Week die reeds sinds 2014 in Enschede georganiseerd werd.
In 1987 en 2004 werd de Roze Zaterdag in Enschede gehouden.
V E R L E D E N
Geschiedenis
van de homohoreca in EnschedeEnschede is met name bekend geworden door homo-uitgaanscentrum 't Bölke (1972-2021), waarmee de stad een centrumfunctie voor heel oost-Nederland kreeg en in de hoogtijdagen in totaal vier tot vijf homozaken tegelijkertijd telde.
Uitgaanscentrum 't Bölke
't Bölke (Twents voor "stiertje") was niet alleen de bekendste, maar waarschijnlijk ook de eerste homozaak van Enschede. Oorspronkelijk was het een heterodancing, die in 1972 werd overgenomen door Frans van der Slikke en Henk de Jong, die er een homozaak van maakten.
Medio jaren '80 verkochten Van der Slikke en De Jong 't Bölke weer en openden in 1989 aan de Walstraat 11 homocafé Le Papillon dat eind jaren '90 nog bestond.
't Bölke was na de verkoop nogal ingezakt en na enkele andere exploitanten werd de zaak in 1990 overgenomen door Frans Loohuis en Hans Oude Heuvel. Middels een algehele verbouwing maakten zij er een moderne homodisco van die op 26 april 1991 heropend werd. Vanwege strengere eisen op het gebied van geluidsoverlast moest de zaak binnen een jaar echter al weer dicht.
Loohuis en Oude Heuvel verplaatsten 't Bölke toen naar een iets verderop gelegen pand aan de Molenstraat 6-8, waar voorheen heterodiscotheek Ohio zat. Op deze locatie realiseerden zij een groot homo-uitgaanscentrum dat naar verluidt als enige in Europa een discotheek, meerdere bars en een sauna omvatte.
Voormalig uitgaanscentrum 't Bölke in Enschede
met links de club en rechts de sauna
Foto: Google Streetview
met links de club en rechts de sauna
Foto: Google Streetview
't Bölke trok niet alleen bezoekers uit noord- en oost-Nederland, maar ook uit de Randstad en het nabijgelegen Duitsland. Befaamd waren de themafeesten met als absoluut hoogtepunt de jaarlijkse schuimparties. Sinds de Roze Zaterdag in 2004 in Enschede gehouden was, werd bovendien elk jaar op de Oude Markt het Bölke Open Air-feest georganiseerd.
Zoals bij veel homozaken liep uiteindelijk ook bij 't Bölke het aantal bezoekers langzaamaan terug en ging het uitgaanscentrum zich na 2010 meer op algemeen publiek richten - alleen het saunagedeelte bleef nog wel specifiek voor homo's. Mede als gevolg van de coronacrisis werden zowel de club als de sauna van 't Bölke in juni 2021 definitief gesloten.
Reportage over het 40-jarig jubileum van 't Bölke in 2012
Meer homozaken
Door het succes van 't Bölke openden in Enschede al snel andere homozaken. Zo waren er in 1975 reeds drie andere uitgaansgelegenheden, namelijk café De Springstal aan de Noorderhagen 53, de Centrum Bar eveneens aan de Noorderhagen, terwijl het COC een eigen disco/clubruimte had aan de Haaksbergerstraat 4 en later op nr. 60.
In de jaren '80 zat aan de Oldenzaalsestraat 105 homocafé 't Spoortje, dat in 1987 heropende aan de Parallelweg. In hetzelfde jaar had COC-afdeling Twente-Achterhoek de Stichting Huisvesting Homobeweging Twente (S.H.H.T.) opgericht waarmee een pand aan de Walstraat 12-14 werd aangekocht. Daar opende in 1989 gay café Stonewall, dat nog altijd door vrijwilligers gerund wordt.
In 1991 bevond zich aan de Oldenzaalsestraat 103 ook een andere homodisco onder de naam Bergerac, terwijl een paar jaar later op de oorspronkelijke locatie van 't Bölke aan de Molenstraat 22 danscafé For You opende, dat het tot eind 2010 volhield.
Andere Enschedese homobars waarvan alleen de naam bekend is waren Farao, Big Apple en Baccara. Op de oude locatie van De Springstal aan de Noorderhagen 53 zat in 1991 homocafé Harry's en in de jaren '80 en '90 trok ook café De Poort van Kleef aan de Oude Markt 19 homobezoekers.
Later waren er nog de Night Shift en Rons Gaybar aan de Deurningerstraat en café De Hofhouding aan de Stadsgravenstraat 16. Na de sluiting van danscafé For You eind 2010 en van de sauna van 't Bölke in 2021, is Stonewall het enige overgebleven homocafé in Enschede.
Bronnen:
- Spartacus International Gay Guide, Berlin 1975, p. 388; 1988, p. 612; 1991, p. 598; 1998, p. 687.
- Advertenties in de collectie Gay & Lesbian Nightlife in the Netherlands op Historypin.org.
- Diverse hieronder gelinkte artikelen.
- Spartacus International Gay Guide, Berlin 1975, p. 388; 1988, p. 612; 1991, p. 598; 1998, p. 687.
- Advertenties in de collectie Gay & Lesbian Nightlife in the Netherlands op Historypin.org.
- Diverse hieronder gelinkte artikelen.
Links
Memorabilia: Enschede Gay & Lesbian Nightlife
Zie ook: Happy days in de jaren 80
Nieuws- en achtergrondartikelen:
- InDeBuurt.nl: Mark van café Stonewall: ‘Zolang homo het meestgebruikte scheldwoord is, is er werk aan de winkel’ (2021)
- Gaykrant.nl: Uitgaanscentrum ’t Bölke in Enschede definitief gesloten (2021)
- Tubantia.nl: Einde van een tijdperk: ’t Bölke in Enschede sluit definitief de deuren (2021)
- Tubantia.nl: ’t Bölke sluit, maar herinneringen blijven: ‘Stond Hans Klok in de keuken te goochelen, zakte een forse travestiet bijna door de vriezer’ (2021)
- RTV Oost: Discotheek 't Bölke in Enschede sluit na ruim dertig jaar de deuren (2021)
- GayNews.nl: ’t Bölke Veertig jaar (2012)
- Tubantia.nl: Enschede Opent Roze niet vervolgd (2010)
- Winq.nl: GAY.NL gaat stappen! Enschede (2009)
- Tubantia.nl: 't Bölke: Al 35 jaar een paradijs voor homo's (2008)
- GayNews.nl: 't Bölke: voor elk wat wils onder één dak (2004)
Links
Handige en interessante links over:
- Nederlandse homohoreca
- Buitenlandse homohoreca
+ Diverse LHBT-links
Websites over de homohoreca in Nederland:
Steden:
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
Homocafé Kalff in Utrecht tijdens
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
Websites over homohoreca in het buitenland:
Steden:
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
Diverse LHBT-links:
Websites:
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum