Utrecht
Welkom! Hier vind je informatie over heden en verleden van de homohoreca in de stad Utrecht:
Cafés: Bodytalk · Kalff
Feesten: Dansfeesten · Straatfeesten
Meer: Geschiedenis · Links
Bijgewerkt: 24-05-2022
Café Bodytalk
One of the most busy gay & lesbian bars in The Netherlands
Oudegracht 64
3511 AS Utrecht
Sinds 27 februari 1987
Café Kalff
Go where you're celebrated, not where you're tolerated
Oudegracht 47
3511 AC Utrecht
Sinds 2011
DANSFEESTEN
Cruise Control
Het vuigste queerfeest van Utrecht en omstreken
1e zaterdag van de maand
@ ACU
Sinds 2002
STRAATFEESTEN
In de stad Utrecht zijn er straatfeesten vanuit en rondom de homohoreca in het kader van de volgende evenementen:

Straatfeest bij de Bodytalk tijdens de Utrecht Canal Pride in 2017
Foto: Paul2/Wikimedia Commons - klik ter vergroting

Uitreiking van de Annie Brouwer-Korfprijs tijdens het Midzomergracht-festival
Foto: Paul2/Wikimedia Commons - klik ter vergroting
In 1986, 1998 en 2013 werd de Roze Zaterdag in Utrecht gehouden.
Geschiedenis
van de homohoreca in Utrecht
De stad Utrecht kende begin 18e eeuw al een zogeheten lolhuis: een herberg waar homoseksuele mannen (destijds "sodomieten" genoemd) elkaar ontmoetten en "slappe dingen styf gemaakt" werden op een "apart Camertie voor manvolck". Deze herberg lag vlak buiten de Tolsteegpoort en de waard was Hendrick Coopman, die in het kader van de Utrechtse sodomieprocessen op 5 juni 1731 veroordeeld werd tot levenslange verbanning uit de stad.
Jaren vijftig
Of homomannen ook in de 19e eeuw nog in specifieke herbergen of cafés samenkwamen is niet bekend. Wel was er vlak na de Tweede Wereldoorlog vermoedelijk al wel weer een zekere homoseksuele subcultuur in de stad, aangezien het COC reeds op 30 december 1950 een eigen sociëteit opende in de werfkelder van schrijfster Ina Boudier-Bakker aan de Oudegracht 333.
De eerste homobar kwam eind jaren vijftig in de Donkerstraat, waarbij het kennelijk een voorwaarde was om gedoogd te worden dat de eigenaren een sleutel aan de zedenpolitie gaven "om af en toe een kijkje te nemen". Daarnaast ontmoetten homo's elkaar destijds waarschijnlijk ook in het café van Arie Vermeulen in de buurt van de Predikherenstraat.

De Sobrino Bar aan de Hamburgerstraat 17, foto uit 1986
Foto: Fotodienst GAU/Het Utrechts Archief
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Klik ter vergroting
Jaren zestig
Vanaf midden jaren zestig kwamen er meerdere "nichtenkitten" die nog een besloten karakter hadden, met geblindeerde ramen en een portier bij de deur. De bekendste waren een bar in de omgeving van de melkfabriek bij het Visschersplein, alsmede La Vie en Rose (ook wel Club 234) aan de Oudegracht 234, Paddy's Bar aan de Oudegracht 47 en De Pauw aan de Oudegracht 64. Op de laatstgenoemde locatie opende Feibe Zweers in 1987 de nog steeds bestaande homokroeg Bodytalk.

De Bodytalk aan de Oudegracht 64, foto uit 1988
Foto: Fotodienst GAU/Het Utrechts Archief
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Klik ter vergroting
Jaren zeventig en tachtig
Sinds begin jaren zeventig zat aan de Hamburgerstraat 17 de Sobrinobar, die rond 1987 werd opgevolgd door Bert's Bar en Rawhide. Andere homozaken uit de jaren tachtig waren In de Gouwe Gheijt aan de Oudegracht 196, alsmede de Hudson Bar aan de Bemuurde Weerd 40 OZ, waar in de jaren negentig nachtcafé De Groene Sluis kwam.
Voor lesbische vrouwen opende in 1975 aan de Oudegracht 261 het vrouwencafé De Heksenketel met daarbij de boekhandel De Heksenkelder. Deze winkel verhuisde in 1984 naar de Telingstraat 13 en werd omgedoopt tot Savannah Bay. Medio jaren negentig was ook grand café Navratilova in de Nobelstraat populair bij vrouwen.

Café In de Gouwe Gheijt aan de Oudegracht 196,
foto uit 1982/1983 (tegenwoordig Kafé België)
foto uit 1982/1983 (tegenwoordig Kafé België)
Foto: Fotodienst GAU/Het Utrechts Archief
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Inkleuring: MyHeritage/DeOldify
Klik ter vergroting
Roze Wolk en Wolkenkrabber
Aan de Oudegracht 39 bevond zich medio jaren zeventig homobar-dancing Adonis. In een vlak daarnaast gelegen werfkelder opende Jan Scheepstra in 1982 de eerste en enige homodisco van de stad: De Roze Wolk. Schuin daarboven, aan de Oudegracht 47 volgde in 1984 een bijbehorend open en trendy homocafé onder de naam De Wolkenkrabber. In 1997 stond Jan Scheepstra ook aan de wieg van het festival Midzomergracht.
De Roze Wolk en de Wolkenkrabber sloten eind 2005; het café werd in 2007 opgevolgd door homobar Chueca en in 2011 door gaycafé Kalff. Als uitbater van de laatstgenoemde zaak nam Robbert Kalff in 2017 het initiatief voor de Utrecht Canal Pride, als alternatief voor de Canal Parade van Pride Amsterdam.

Homocafé Kalff in Utrecht, hier in 2018 tijdens een feestelijke
herdenking van homodisco De Roze Wolk
herdenking van homodisco De Roze Wolk
Klik ter vergroting
Bronnen:
- L.J. Boon, I. Schöffer, 'Dien godlosen hoop van menschen'. Vervolging van homoseksuelen in de Republiek in de jaren dertig van de achttiende eeuw, Amsterdam 1997, p. 82-86 en 90.
- Pieter Koenders, Tussen christelijk réveil en seksuele revolutie. Bestrijding van zedeloosheid, met de nadruk op repressie van homoseksualiteit, Amsterdam 1996, p. 661-663.
- Adrianne Dercksen, Roze Wolkennachten; homodisco De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber in Utrecht 1982-2006, Utrecht 2018, p. 12-14 en 96.
- L.J. Boon, I. Schöffer, 'Dien godlosen hoop van menschen'. Vervolging van homoseksuelen in de Republiek in de jaren dertig van de achttiende eeuw, Amsterdam 1997, p. 82-86 en 90.
- Pieter Koenders, Tussen christelijk réveil en seksuele revolutie. Bestrijding van zedeloosheid, met de nadruk op repressie van homoseksualiteit, Amsterdam 1996, p. 661-663.
- Adrianne Dercksen, Roze Wolkennachten; homodisco De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber in Utrecht 1982-2006, Utrecht 2018, p. 12-14 en 96.
Links
Startpagina: www.gayutrecht.nl
Gaykrant: ‘Roze Wolkennachten’ Utrechtse homohoreca historie (2018)
UBlad: 'In Amsterdam is het allemaal van: kijk mij eens' (2008)
Memorabilia: Utrecht Gay & Lesbian Nightlife
Boek en expositie over De Roze Wolk: www.derozewolk.info
Links
Handige en interessante websites over de homohoreca in Nederland:
- Homohoreca Amsterdam
- Rotterdamse Roze Kaart
Gidsen:
- Nighttours.com: Netherlands
- Saunas4men.com: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen.nl
Tickets:
- Gaygo Tickets
Foto's:
- Wikimedia Commons
Memorabilia:
- IHLIA @ Historypin
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016

Homocafé Kalff in Utrecht tijdens
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
Handige en interessante websites over homohoreca in het buitenland:
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- GayGuide.net
- GayCities.com
- Pinksider.com
- Saunas4men.com
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- Gay Partys Berlin
Tickets:
- Gaygo Tickets
Foto's:
- Wikimedia Commons: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- Molly Houses in 18th century London
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- GayGuide.net
- GayCities.com
- Pinksider.com
- Saunas4men.com
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- Gay Partys Berlin
Tickets:
- Gaygo Tickets
Foto's:
- Wikimedia Commons: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- Molly Houses in 18th century London
- Pride of Place: Meeting & Socialising
Diverse interessante LHBT-links:
Websites:
- Gaykrant · GayNieuws
- Expreszo · Zij aan Zij
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay · De Feeks
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage · With Pride
- Lesbisch Archief Nijmegen
- GaySite
- Gaykrant · GayNieuws
- Expreszo · Zij aan Zij
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay · De Feeks
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage · With Pride
- Lesbisch Archief Nijmegen
- GaySite
Contact: info@homohoreca.nl
© 2019 - 2021