Amsterdam
Hier vind je informatie over heden en verleden van de homohoreca in Amsterdam:
Straten: Amstel e.o. · Kerkstraat · Reguliersdwarsstraat · Spuistraat e.o. · Warmoesstraat · Zeedijk · Elders in Amsterdam
Dansfeesten: BACKDOOR · Bear-Necessity · BOPS · Danserette · Femmazing · Flirtation · F*cking POP Queers · FunHouse · Is Burning · Lesbique · Rapido · Spellbound · Spielraum · XXX Leather
Evenementen: Bear Pride · Leather Pride · Sportswear Weekend
Straatfeesten: Bevrijdingsdag · Hartjesdag · Koningsdag · Pride Amsterdam · StreetHeart Festival
Festivals: Kwaku Roze Zondag · Milkshake · Superflirt · Tropikali
Meer: Geschiedenis · Links
Bijgewerkt: 16-12-2023
Houd er rekening mee dat veel zaken op maandag, dinsdag en woensdag gesloten zijn. Check de website of social media van een zaak voor actuele info.
S T R A T E N
Amsterdam kent een zeer gevarieerde homohoreca, die van oudsher geconcentreerd is in en rond de onderstaande straten met elk hun eigen karakter (de links leiden naar Homohoreca.amsterdam)
Amstel e.o. (gezellig Amsterdams)
- Cafés: Amstel Fifty Four · Brug34 · Montmartre
- Naaktbar: Free Willie
- Dragshowbar: De Lellebel
Kerkstraat (queer & fetish)
- Café: Spijker
- Cruiseclub: Church
Reguliersdwarsstraat (trendy & internationaal)
- Cafés: BLEND · BLEND XL · Exit Café · Soho · Taboo Bar
- Foodbar: Taboo Kantine
- Lesbisch café: B'Femme
- Restaurant: Garlic Queen
- Club: NYX
Spuistraat e.o. (zeer gevarieerd)
- Café: Prik
- Restaurant: 't Sluisje
- Cruisebars: The Cuckoo's Nest · The Web
- Sauna: Nieuwezijds
Warmoesstraat (leer & fetish)
- Cruisebar: Dirty Dicks
- Cruiseclub: Eagle Amsterdam
Zeedijk (gezellig Amsterdams)
- Cafés: 't Mandje · The Queen's Head
Elders in Amsterdam (queer & lesbisch)
- Foodbars: Lola the Green Aardvark · Pamela
- Lesbische zaken: Bar Buka · Café Saarein
- Clubs: Raum · De Trut
- Cafés: Amstel Fifty Four · Brug34 · Montmartre
- Naaktbar: Free Willie
- Dragshowbar: De Lellebel
Kerkstraat (queer & fetish)
- Café: Spijker
- Cruiseclub: Church
Reguliersdwarsstraat (trendy & internationaal)
- Cafés: BLEND · BLEND XL · Exit Café · Soho · Taboo Bar
- Foodbar: Taboo Kantine
- Lesbisch café: B'Femme
- Restaurant: Garlic Queen
- Club: NYX
Spuistraat e.o. (zeer gevarieerd)
- Café: Prik
- Restaurant: 't Sluisje
- Cruisebars: The Cuckoo's Nest · The Web
- Sauna: Nieuwezijds
Warmoesstraat (leer & fetish)
- Cruisebar: Dirty Dicks
- Cruiseclub: Eagle Amsterdam
Zeedijk (gezellig Amsterdams)
- Cafés: 't Mandje · The Queen's Head
Elders in Amsterdam (queer & lesbisch)
- Foodbars: Lola the Green Aardvark · Pamela
- Lesbische zaken: Bar Buka · Café Saarein
- Clubs: Raum · De Trut
V E R L E D E N
Geschiedenis
van de homohoreca in AmsterdamIn Amsterdam waren er begin 18e eeuw al enkele herbergen waar homoseksuele mannen (destijds "sodomieten" genoemd) elkaar ontmoetten, de zogeheten lolhuizen. Vóór 1730 was dat met name Het Serpent van Jurriaan Bakbandt aan de toenmalige Vismarkt, waar ook mannen uit Haarlem, Leiden en Den Haag kwamen, alsmede de herberg van Jan Raetes van Riesenbeek in de Prinsenhofsteeg. Ook de herberg Kortenhoef aan de Vijzelstraat was vermoedelijk een dergelijk lolhuis.
De Dam rond 1900, gezien richting het oosten. Omcirkeld zijn
de inmiddels gesloopte panden aan de voormalige Vismarkt
waar zich begin 18e eeuw lolhuis Het Serpent bevond.
d
de inmiddels gesloopte panden aan de voormalige Vismarkt
waar zich begin 18e eeuw lolhuis Het Serpent bevond.
d
Foto: Johannes B. Bickhof - klik ter vergroting
Eerste helft van de 20e eeuw
Eind 19e eeuw waren er diverse bordelen, bier- en koffiehuizen waar homomannen elkaar opzochten en in de eerste helft van de 20e eeuw golden ongeveer vijf zaken als specifieke homobar. Deze werden ook wel als (nichten)kitten aangeduid. De Amsterdamse politie hield deze zaken echter goed in de gaten en wanneer er te veel "verwijfde" homomannen kwamen werden de vergunningen ingetrokken.
Een bar waar destijds een heel gemengd publiek van homoseksuele mannen en vrouwen, hoeren en zeelui kwamen was het in 1927 geopende café 't Mandje aan de Zeedijk 63. Deze zaak sloot in 1983, maar werd in 2008 weer heropend, waarmee dit het oudste nog bestaande LHBT-café van de stad is.
De Zeedijk in 1976 met als tweede van rechts Café 't Mandje
Foto: Han van Gool - klik ter vergroting
Doorbraak in de jaren '50
De grote doorbraak kwam in de jaren vijftig, toen er in snel tempo steeds meer homozaken bij kwamen. De twee grootste trekpleisters waren het DOK en De Schakel. Het DOK, oftewel De Odeon Kelder was de sociëteit die het COC in 1952 aan het Singel 460 was begonnen en onder leiding van Lou Charité de grootste homodiscotheek van het na-oorlogse Europa werd. Het COC had inmiddels aan de Korte Leidsedwarsstraat 49 een niet minder populaire dancing geopend onder de naam De Schakel.
De Kerkstraat
Als verbindingsroute tussen het DOK en De Schakel fungeerde de Leidsestraat, die dan ook snedig de "Rue de Vaseline" genoemd werd. In de haaks daarop gelegen Kerkstraat was al in 1951 Hotel Unique (later The Golden Bear) geopend als eerste van meerdere homohotels, -bars, -discotheken en een homosauna, waarvan tegenwoordig alleen de in 1979 geopende Spijker Bar nog resteert.
Met dit alles gold de Kerkstraat vanaf de jaren zestig als dé homostraat van Amsterdam, een positie die begin jaren tachtig werd overgenomen door de Reguliersdwarsstraat.
De Kerkstraat in 1983 met De Pul, hotel Aero en Club Lord
Foto: Gerard Dukker - klik ter vergroting
Lesbische uitgaansgelegenheden
Een van de eerste plekken voor lesbische vrouwen was het gemengde café 't Mandje aan de Zeedijk en na de oorlog hadden ze hadden ze hun eigen avonden in COC-sociëteit De Schakel. Het eerste exclusieve vrouwencafé was Tabu, dat van 1970-1977 in de Leidsekruisstraat zat. Dit werd opgevolgd door het nog steeds bestaande café Saarein, dat lange tijd gesecondeerd werd door Vivelavie. Daarnaast waren er ook enkele disco's die op lesbische vrouwen gericht waren: Homolulu, Labyrinth en YouII.
Travestie
Voor professionele travestie-optredens kon men van 1961 t/m 1973 terecht in de nachtclub Madame Arthur aan de Korte Leidsedwarsstraat, terwijl er voor amateur-optredens in de jaren zestig een gelijknamige zaak in de Warmoesstraat was. In 1997 opende pal om de hoek van het Rembrandtplein een nieuw café voor travestieten en transgenders onder de naam De Lellebel.
De leerscene
De leercultuur deed zijn intrede in 1957, toen Hotel Tiemersma in de Warmoesstraat geopend werd. Als een dependance werd in 1965 de leerbar Argos geopend in de Heintjehoeksteeg. Vanaf de jaren '60 kwamen in de Warmoesstraat leer- en homobars als The Eagle, Club Jaecques en hotel/bar Stablemaster. Van 1987 t/m 2010 was er voor deze doelgroep discotheek Cockring, die nog kort werd voortgezet onder de namen Fuxxx en The Warehouse.
Bloei in de jaren '80 en '90
In de Reguliersdwarsstraat opende al in 1970 de espressobar Downtown als eerste openlijke homozaak van de stad. Dit café werd eind 1979 overgenomen door Frans Monsma en Guus Silverentand, die in 1981 even verderop de April openden, dat wereldwijde faam verwierf met grootse feesten zowel binnen als buiten op straat.
In de jaren negentig werd de voorhoede van het homo-uitgaansleven gevormd door danscafé Havana in de Reguliersdwarsstraat en de discotheken RoXY aan het Singel en de iT van Manfred Langer in de Amstelstraat. De zeer extravagante feesten in de twee laatstgenoemde clubs trokken homo's en hetero's uit binnen- en buitenland.
De zaken in de Reguliersdwarsstraat trokken vanaf de jaren negentig ook homo- en biseksuele mannen van Surinaamse en Antilliaanse en wat later ook van Turkse en Marokkaanse afkomst. Een eerste eigen plek kregen zij met het Arabische homocafé Habibi Ana, dat van 2001 t/m 2013 in de Lange Leidsedwarsstraat zat.
Amstel en Zeedijk
Meer lokaal en volks van karakter zijn de homocafés langs de Amstel, waarvan de eerste al in 1929 opende. Vanaf de jaren zestig volgden populaire zaken als Moor's Eldorado, de Gaiety en de Monopole Taveerne, maar het bekendst werd de in 1964 door Ad van Besouw geopende Amstel Taveerne die in 2007 werd omgedoopt tot Amstel Fifty Four.
Een vergelijkbare sfeer was te vinden bij vier homozaken die zich vanaf eind jaren negentig concentreerden in het noordelijke gedeelte van de Zeedijk en waarvan tegenwoordig alleen café The Queen's Head nog bestaat.
Bronnen:
- Tekst ontleend aan Wikipedia: Amsterdam als homohoofdstad (CC BY-SA 3.0), zie de uitgebreide bronvermelding aldaar.
- Tekst ontleend aan Wikipedia: Amsterdam als homohoofdstad (CC BY-SA 3.0), zie de uitgebreide bronvermelding aldaar.
Links
over de homohoreca in Amsterdam
Straten: Reguliersdwarsstraat · Warmoesstraat
Gidsen:
- Gay Amsterdam
- Nighttours: Amsterdam
- Iamsterdam: LGBTI cafés & clubs
- Patroc: Amsterdam
- Queer Europe: Amsterdam
- Gay Cities: Amsterdam
- Pinksider: Amsterdam
- The Gay Passport: Amsterdam
- Queer In The World: Amsterdam
- Gay Out: Amsterdam
- Travel Gay: Amsterdam
Agenda's: GeenFlikkerTeDoen · Gay Parties Amsterdam · Oudroze Agenda
Prides: Pride Amsterdam · Leather Pride · Pride Oost · Black Pride
Wandeltochten: LGBT Gay Tours Amsterdam · Trouwen voor iedereen
Audiotour: Queer nachtleven
Foto's: Wikimedia Commons · Gay Businesses 1983-2010
Memorabilia: Amsterdam Gay & Lesbian Nightlife
Geschiedenis:
- Graveyard of LGBTQI pubs & clubs
- Amsterdam als homohoofdstad
- Arcam: Safe Spaces Special
- Amsterdam Regenboogstad
Links
Handige en interessante links over:
- Nederlandse homohoreca
- Buitenlandse homohoreca
+ Diverse LHBT-links
Websites over de homohoreca in Nederland:
Steden:
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
- Homohoreca Amsterdam
Gidsen:
- Nighttours: Netherlands
- Queer In The World: Netherlands
- GayTravelr: Netherlands
- Saunas4men: Nederland
Agenda's:
- GeenFlikkerTeDoen
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: LGBT Nightlife
Ervaringen:
- Winq: Eerste keer gaybar
Memorabilia:
- Gay & Lesbian Nightlife
- LGBTQI+ Buttons
Geschiedenis:
- Rotterdamse Roze Kaart
- Roze Geschiedenis Nijmegen
- IHLIA: With Pride
- Homo-emancipatie in Nederland
- Gay & Night Magazine 2006-2016
Homocafé Kalff in Utrecht tijdens
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
een herdenking van homodisco
De Roze Wolk (1982-2006)
(klik ter vergoting)
Websites over homohoreca in het buitenland:
Steden:
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
- Queer Berlin
Straten & buurten:
- Canal Street, Manchester
- Le Marais, Paris
- Hell's Kitchen, New York City
- Church-Wellesley, Toronto
- Village, Montréal
Gidsen:
- GayBars.eu
- Gay Travel Guide Europe
- Queer Europe
- Gay Cities
- Pinksider
- The Gay Passport
- Queer In The World
- Gay Out
- GayTravel
- Travel Gay
- GayTravelr
- Saunas4men
Agenda's:
- Gay Events Belgium
- IGLTA: Pride Calendar
- Gay Pride Calendar
- GayPrides.com
- GoGiGi
Foto's:
- Wikimedia: Gay bars
Buttons:
- LGBTQI+ Buttons
T-Shirts:
- Wearing Gay History
- Throwback Gay Bar T-Shirts
Geschiedenis:
- Wikipedia: Homohoreca
- Brussels Almanack Dykes
- Molly Houses in 18th century London
- Lost LGBT Scene Project
- Pride of Place: Meeting & Socialising
- OUTgoing New York City
- San Francisco Gay History
- The Lesbian Bar Project
- GayBarchives
- LGBT History Suriname
Diverse LHBT-links:
Websites:
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum
- Gaykrant · GayNieuws · GaySite
- Expreszo · Zij aan Zij
- Queer Nederland
Tijdschriften:
- Gay News · Winq · The Gay Issue
- Hello Gorgeous
Radio:
- Roze Golf · PinQradio
Boeken & Films:
- Vrolijk · Savannah Bay
Kunst:
- Galerie MooiMan
Archieven:
- IHLIA LGBTI Heritage
- Lesbisch Archief Nijmegen
- Transgendermuseum